Ο επιβλητικός της βράχος, πολύ κοντά και απέναντι από το βράχο της μονής του Μεγάλου Μετεώρου, αλλά αρκετά μικρότερος απ' αυτόν σε έκταση στο πλάτωμά του, κατοικήθηκε πριν εξακόσια χρόνια από το σύγχρονο του οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτη ασκητή Βαρλαάμ, από τον αποίο πήρε και την ονομασία του το μοναστήρι.

Κάτοψη και τομή του καθολικού της Μονής Βαρλαάμ.

Η μονή Ρουσάνου βρίσκεται ανάμεσα στις μονές Αγίου Νικολάου Αναπαυσά και Βαρλαάμ, στο δρόμο από το χωριό Καστράκι προς στα Μετέωρα. Είναι κτισμένη πάνω σε εντυπωσιακό κατακόρυφο στύλο και το κτιριακό της συγκρότημα καλύπτει ολόκληρο το πλάτωμα της κορυφής του απότομου βράχου, του οποίου φαίνεται σαν απόληξη φυσική. Ο προσκηνητής, απο 'κει ψηλά, απολαμβάνει όλη τη μεγαλοπρέπεια και μαγεία του ανεπανάληπτου μετεωρίτικου τοπίου.

Κάτοψη του καθολικού της Μονής Ρουσάνου.

Η μονή αυτή είναι η παλαιότερη, μεγαλύτερη και επισημότερη από τις υπάρχουσες σήμερα μετεωρικές μονές, όπως δηλώνει και η ονομασία της "Μεγάλο Μετέωρα". Σκαρφαλωμένη πάνω στον επιβλητικό της βράχο, κατέχει δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στο μοναστικό συγκρότημα των Μετεώρων.

Κάτοψη και τομή του καθολικού του  Μεγάλου Μετεώρου.

Το τέμπλο και τα προσκυνητάρια στον κυρίως ναό του καθολικού.

Κάτοψη και τομή

Η μονή του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά βρίσκεται πολύ κοντά στο χωριό Καστράκι. Είναι το πρώτο μοναστήρι που συναντάει κανείς ανεβαίνοντας από το χωριό αυτό στα Μετέωρα. Τριγύρω του βρίσκονται και τα ερειπωμένα μοναστήρια Προδρόμου, Αγίας Μονής και Παντοκράτορος, καθώς και το εκκλησάκι της Παναγίας της Δούπιανης. Ο βράχος πάνω στον οποίο κτίστηκε το μοναστήρι είναι πολύ μικρός σε έκταση και στενάχωρος στο πλάτωμα της κορυφής του.

Επιβλητικός και μεγαλόπρεπος υψώνεται ο απότομος βράχος στην κορυφή του οποίου είναι σκαρφαλωμένη η Μονή της Αγίας Τριάδος. Ο προσκηνητής, κουρασμένος από τη δύσκολη κατάβαση στην κοιλάδα αρχικά και την ανάβαση στο βράχο, ανταμείβεται πλουσιοπάροχα με τη μαγευτική θέα που αντικρύζει από ψηλά από τους εξώστες της μονής.

Ο κυρίως ναός είναι ένας μικρός σταυροειδής δικιόνιος ναός με κεντρικό τρούλλο στη στέγη του. Η ανατολική πλευρά του ναού, όπου η τρίπλευρη κόγχη του ιερού με ένα δίλοβο παράθυρο, έχει επιμελημένη πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία με πλούσια κεραμική διακόσμηση, όπως οδοντωτές ταινίες και άλλα κοσμήματα.

Η Μονή του Αγίου Στεφάνου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο των μετεωρικών βράχων, ακριβώς πάνω από την Καλαμπάκα, και είναι το μόνο μοναστήρι που επισκέπτεται κανείς χωρίς να ανέβει σκαλιά. Η προσπέλαση σ΄αυτό γίνεται με μικρή γέφυρα.

Η θέα από τον εξώστη της μονής είναι μαγευτική καθώς στα πόδια του βράχου απλώνεται η πόλη της Καλαμπάκας, με τον ποταμό Πηνειό πιο πέρα στο βάθος.

Από το 1961 λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι με πολυμελή και δραστήρια αδελφότητα, η οποία, παράλληλα με το πλούσιο πνευματικό και φιλανθρωπικό έργο, έχει να επιδείξει και αξιοθαύμαστο ανακαινιστικό και οικοδομικό έργο στη μονή.

Παλαιά παράδοση συνδέει τη μονή αυτή προς το γυναικείο μοναχισμό.

Το καθολικό της μονής απομιμείται το γνωστό αγιορείτικο αρχιτεκτονικό τύπο. Ο κύριος ναός είναι τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος, με τις δύο κόγχες αριστερά και δεξιά. Χαρακτηριστικοί και εντυπωσιακοί είναι οι ραδινοί και ψηλόλιγνοι τρούλλοι, ο μεγάλος και κεντρικός του κυρίως ναού και οι δύο μικρότεροι του ιερού, πάνω από την πρόθεση και το διακονικό.

Στη μονή φυλάσσονται σήμερα πολλά χειρόγραφα, τα οποία κοσμούνται με ωραίες και καλλιτεχνικές μικρογραφίες, πολυποίκιλα επίτιτλα και πολύχρωμα διακοσμητικά πρωτογράμματα.

Τέλος εξαιρετικό έργο ξυλογλυπτικής, με περίτεχνη και πολυποίκιλη φυτική διακόσμηση σε θαυμαστούς συνδυασμούς με πτηνά, ζώα και ανθρώπινες μορφές, είναι το τέμπλο του νεότερου καθολικού της μονής, που ελεπτούργησαν στα 1814, με έξοδα του επισκόπου Σταγών Γαβριήλ οι Μετσοβίτες ταλιαδόροι.

Πηγή: "Μετέωρα οδοιπορικό" - (c) Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου.

Την Θεόπετρα, τη συναντάμε στα δυτικά της Εθνικής Οδού Τρικάλων- Ιωαννίνων κτισμένη στην πλαγιά ενός βραχώδους λόφου, πρώτος της σειράς του γεωλογικού φαινομένου των Mετεωρίτικων βράχων που ατενίζει ο επισκέπτης στη συνέχεια της διαδρομής. 
Στα ΒΑ ενός βραχώδους ασβεστολιθικού όγκου, στη θέση «Μούτα» βρίσκεται το Σπήλαιο της Θεόπετρας.
Απέχει περίπου 4χλμ από την Καλαμπάκα και έχει είσοδο αψιδωτή, διαστάσεων 17 x 3 μ περίπου.

Το εσωτερικό του αποτελείται από μια κύρια αίθουσα 500 τ.μ. περίπου με μικρές κόγχες στην περιφέρεια. Ο σχηματισμός του ασβεστολιθικού βράχου της Θεόπετρας τοποθετείται στην ανώτερη Κρητιδική περίοδο (137.000.000 - 65.000.000 χρόνια από σήμερα). Η δημιουργία του σπηλαίου είναι κατά συνέπεια μεταγενέστερη της παραπάνω ηλικίας.
Το σπήλαιο άρχισε να κατοικείται κατά τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή (η οποία αρχίζει περίπου πριν 130.000 χρόνια). Το σπήλαιο αυτό είναι το πρώτο που ανασκάπτεται στη Θεσσαλία και το μόνο μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα με συνεχείς ανθρωπογενείς επιχώσεις που ξεκινούν από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή και φθάνουν μέχρι το τέλος της Νεολιθικής (3000 π.Χ.).

Η σημαντικότητα της χρονολογικής αυτής συνέχειας έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά μπορούμε στον ελλαδικό χώρο να δούμε τη μετάβαση από τον Παλαιολιθικό στο Νεολιθικό τρόπο ζωής. Μεταξύ άλλων, στο σπήλαιο βρέθηκαν λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής - Μεσολιθικής και Νεολιθικής Εποχής, κεραμικά ευρήματα Νεολιθικά, οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από όστρεο, ένα μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο χρυσό κόσμημα της Παλαιολιθικής, της Μεσολιθικής και της Νεολιθικής περιόδου, καθώς και τα περίφημα ανθρώπινα αποτυπώματα της Θεόπετρας που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια πριν από σήμερα και αποτελούν σπανιότατο εύρημα όχι μόνο για τον ελλαδικό αλλά και για τον ευρωπαϊκό χώρο.

Επίσης εντοπίσθηκαν και ίχνη φωτιάς μέσα σε ανοιχτές αδιαμόρφωτες εστίες και κοντά σε αυτά βρέθηκαν επίσης και κομμάτια καμένων πηλών που προέρχονται από επάλειψη τοίχων ή στέγης μέσα στα οποία παρατηρήθηκαν και αποτυπώματα καλαμιών και ξύλων. Ο λόγος που διασώθηκαν όλα αυτά είναι η φωτιά που τα σκλήρυνε και θεωρούνται και εκπρόσωποι της αρχιτεκτονικής της νεολιθικής εποχής.
Συγχρόνως εντοπίσθηκαν και κόκαλα κυρίως ζώων, όπως αγελάδας, χοίρου, προβάτου, ελαφιού, σκυλιού κ.λ.π. αλλά και λίγα ανθρώπινα. Η ύπαρξη τέλος εργαλείων από πυριτόλιθο της Ανώτερης Παλαιολιθικής εποχής όπως και τα αρχικά χαλίκια του, τα οποία επεξεργαζόντουσαν για την κατασκευή των εργαλείων και αυτό δείχνει την ύπαρξη εργαστηρίου κατασκευής αυτών των εργαλείων. Η ανάλυση των καμένων καρπών που βρέθηκαν έδειξε ότι προέρχονται από σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη κ.λ.π αλλά και από αχλαδιά, άμπελο, μηλιά και διάφορα είδη άγριων χόρτων με τα οποία ή συμπλήρωναν την τροφή ή χρησιμοποιούσαν για άλλες χρήσεις.
Αρκετά ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μικρές σχηματοποιημένες μάζες άψητου πηλού ,που χαρακτηρίζονται ως οι πρώτες προσπάθειες του ανθρώπου που έζησε στο σπήλαιο στη Μέση Παλαιολιθική εποχή να μορφοποιήσει τον πηλό. Οι αναλύσεις και οι εξειδικευμένες έρευνες των εργαλείων οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι είναι δημιούργημα των τελευταίων ανθρώπων Neanderthals που επικοινωνούσε και με τον τύπο Homo Sapiens που καλύπτει και τις δύο επόμενες περιόδους κατοίκησης του σπηλαίου της Θεόπετρας.
Η ανασκαφή ξεκίνησε το 1987 από την αρχαιολόγο Αικατερίνη Κυπαρίσση-Αποστολίκα και συνεχίστηκε μέχρι και το 2005 οπότε και ξεκίνησαν τα έργα για την ανάπλαση και ανάδειξη του σπηλαίου με τη δημιουργία διαδρόμου επισκεπτών ο οποίος εξυπηρετεί και Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Αυτή τη στιγμή τα έργα έχουν ολοκληρωθεί και το σπήλαιο είναι ανοιχτό στους επισκέπτες.

Το Καστράκι έχει παλαιά και πλούσια ιστορία. Διατηρούνται μέχρι σήμερα πολλά έθιμα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει η αναρρίχηση με σκοινί στο εκκλησάκι του Αη - Γιώργη του Μανδηλά, που βρίσκεται (προσιτή δυστυχώς μόνον για τους ικανούς αναρριχητές) στα ερείπια της Ι. Μ. Αγ. Γεωργίου Μανδηλά.
Σύμφωνα με ένα παλιό έθιμο οι Καστρακινοί, ανήμερα της γιορτής του Αγίου, με το πέρας της λειτουργίας οι νέοι του χωριού κρεμούν πολύχρωμα μαντήλια και ανάβουν λαμπάδες στη Μονή.
Τα μαντήλια μένουν έως την επόμενη γιορτή του Αγίου και θεωρούνται ευχές για υγεία.
Η ίδρυσή της Ι. Μ. Αγ. Γεωργίου Μανδηλά τοποθετείται στον 14ο αι. σύμφωνα με τα λίγα στοιχεία που διαθέτουμε, τα οποία ανήκουν στην παράδοση, γιατί η μονή μέχρι σήμερα δεν έχει μελετηθεί επιστημονικά.
Το έθιμο αυτό καθιερώθηκε από το παρακάτω περιστατικό, που μαρτυρεί την πίστη του λαού μας στη θαυματουργή δύναμη του Αγίου Γεωργίου.
Στα πόδια του βράχου, όπου είναι κτισμένο το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας απλωνόταν ένα πυκνό δάσος. Σ’αυτό το δάσος απαγορευόταν η κοπή των δέντρων, πράγμα που ίσχυε και για τους κατακτητές. Όμως ένας στρατιώτης της Τουρκικής φρουράς του Καστρακίου καθώς μια μέρα άρχισε να κόβει ένα δέντρο, έπεσε κάτω αναίσθητος, σαν πεθαμένος.
Ο Τούρκος διοικητής του χωριού νομίζοντας ότι κάποιος «γκιαούρης» τον σκότωσε, διέταξε και συγκεντρώθηκαν όλοι στην πλατεία. Κι απειλούσε με αντίποινα σκληρά, αν δεν του παρέδιδαν το φονιά του στρατιώτη του.
Τη στιγμή εκείνη ακούστηκε από το μοναστήρι μια δυνατή φωνή, που έλεγε ότι κανείς δε σκότωσε τον στρατιώτη, αλλά τον τιμώρησε ο Αϊ Γιώργης. Θα γινόταν όμως καλά αν πρόσφεραν κάτι οι Τούρκοι στον άγιο. Κι αμέσως η γυναίκα του αγά έδωσε το μαντίλι του φερετζέ της.
Στη συνέχεια κάποιος Καστρακινός ανέβασε το μαντίλι στο μοναστήρι και μόλις ο ηγούμενός του το κρέμασε στην εικόνα του αγίου, ο Τούρκος σηκώθηκε κατάγερος. Και από τότε επικράτησε να γίνεται κάθε χρόνο το κρέμασμα καινούργιων μαντιλιών στο μοναστήρι αυτό.

Η πρώτη μοναστική κοινότητα με στοιχειώδη οργάνωση ήταν η Σκήτη της Δούπιανης ή των Σταγών που ιδρύθηκε από το μοναχό Νείλο. Με κέντρο λατρείας το Ναό της Θεοτόκου, αποτελούσε το "Κυριακό" της Σκήτης. Ο Ναός βρίσκεται λίγο πιο κάτω από το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά. Οι Μοναχοί που την υπόλοιπη εβδομάδα ζούσαν απομονωμένοι στους γύρω βράχους και προσεύχονταν και αγρυπνούσαν, ολομόναχοι, άρχισαν κάθε Κυριακή να συγκεντρώνονται για να τελέσουν τη Λειτουργία και τη λατρεία τους στο Θεό, στο ναό της Δούπιανης. Το μόνο κτίσμα που σώζεται στις μέρες μας είναι ο Ναός της. Υπήρξε όμως το πρώτο έναυσμα για την άνθιση του μοναχισμού στα Μετέωρα. Η ασφάλεια και η απομόνωση έφερε στους βράχους πολλούς μοναχούς κι έτσι στην περιοχή ιδρύθηκαν με την πάροδο των αιώνων είκοσι τέσσερα Μοναστήρια που γνώρισαν περίοδο ακμής. Πολλά από αυτά ερημώθηκαν και έσβησαν, μόνο κάποια παλιά διασωθέντα έγγραφα μας τα κάνουν γνωστά Η Μονή της Υπαπαντής που σήμερα είναι ακατοίκητη, ανήκει στη Μονή του Μεγάλου Μετεώρου. Κτήτορες της Μονής είναι ο μοναχός Νείλος κατά το έτος 1367 μΧ και ο μοναχός Κυπριανός. Σήμερα σώζεται μόνο ο Ναός που πρόσφατα αναστηλώθηκε.

Κοντά στο χωριό Σαρακίνα, νότια της Καλαμπάκας, επί του Πηνειού ποταμού στις αρχές του 16ου αιώνα ο μητροπολίτης Λαρίσης Βησσαρίων Β' κατασκεύασε μεγάλη τοξωτή λίθινη γέφυρα...

Ναός του Αγ. Νικολάου Μπάντοβα.

Τον 15ο αι., ιδρύθηκε πιθανότατα ο ναός του Αγ. Νικολάου Μπάντοβα ή Κοφινά λαξευμένος μέσα στο σπήλαιο του βράχου και στη χαράδρα που χωρίζει το Καστράκι από την Καλαμπάκα. Ο ναός αυτός που δέχτηκε πολλές μεταγενέστερες επεμβάσεις, ήταν πιθανότατα ασκηταριό. Στην ίδια χαράδρα βρίσκονται ο Ι. Ν. Αγ. Αντώνίου και η Ι. Μ. Αγ. Γρηγορίου.

Σήμερα δεν λειτουργεί και ανήκει στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Μετεώρων

Για να βρούμε το ναό ακολουθούμε την παρακάτω διαδρομή:
Στην είσοδο του Καστρακίου από Καλαμπάκα στρίβουμε δεξιά ακολουθώντας τον δρόμο παράλληλα με τους βράχους των Μετεώρων. Σε απόσταση 500 μέτρων και μετά το βράχο Αμπάρια, στρίβουμε δεξιά. Ο χωματόδρομος μας οδηγεί σε ένα πλάτωμα μπροστά στην εκκλησία της Παναγίας, το ασκηταριό του Αγ. Νικολάου Μπάντοβα ή Κοφινά είναι λαξευμένο μέσα στο σπήλαιο του βράχου.